Doğa bizden ne istiyor?

İklim değişikliğinin olumsuz etkileri, Türkiye’de de kendini gösteriyor. 2024 kışı kar yağışsız geçerken mayıs haziran aylarında düşen yoğun sağanak yağışlar sel ve taşkınları oluşturdu. Kurak geçen yaz sonbahara da etkisini göstermekte, göl ve barajların su seviyesi ölü hacim seviyesinde alarm zillerini çalmaya devam etmekte.

Konuya ilişkin önemli açıklamalar yapan Ziraat Yüksek Mühendisi Celil Çalış, “Alarm durumuna geçen doğanın, insanoğluna anlatmak istediklerini ve harekete geçilmezse karşılaşılabilecek riskleri, son yıllarda mevsimlerde belirgin bir kaymanın meydana geldiğini işaret ederken, her şeyden önce iklim değişikliği gerçeğinin kabul edilmesi ve bu duruma insanoğlunun neden olduğunun bilinmesi gerektiği ayan beyan ortadadır” dedi.

GEZEGENLERDE YAŞAM İZİ ARANIYOR

Çalış, “Dünya, sonsuz uzayda küçük bir canlı nokta. Yaşanmaz hale getirirsek pılımızı pırtımızı toplayıp kaçacak başka yer de yok. Oysa atalarımız için böyle sorun yoktu. Orta Asya çölleşince topladılar çadırlarını, uzun yıllar ve çetin yollarla Anadolu’yu yurt tuttular. Ruhları şad olsun. O devirlerde insanoğlunun gözünde dünya neredeyse uçsuz bucaksızdı. Ama şimdi gidecek yer kalmadı. Anadolu çoraklaşsa gidilecek yer diye düşünülen yerdeki insanların da gidecek yer aradığı zamandayız. Başka gezegenlerde yaşam izi, su varlığının araştırıldığı bir çağda yaşıyoruz” ifadelerini kullandı.

TEHLİKENİN BOYUTU GÖZLER ÖNÜNDE

“Dünya ısınıyor, iklim değişiyor, mevsimler iç içe geçiyor” diyen Çalış, “Kış kısalıyor, yaz uzuyor. Yapılan çalışmalara ve araştırmalara göre 1850’deki sanayi devriminden günümüze hava sıcaklığının yaklaşık 1,2 derece yükselmesi, tehlikenin boyutunu gözler önüne seriyor. Küresel iklim değişikliği kaynaklı sıcaklık artışı; su kaynaklarının azalması, çölleşme, afetler ve deniz seviyesinin yükselmesi, deniz suyu sıcaklığının artması gibi pek çok iklimsel olumsuzluğu ve gelecekte olabilecek felaket emarelerini beraberinde getiriyor. Son 10 yılda dünya genelinde yaklaşık iki milyarı aşkın kişi, iklim ve hava bağlantılı olaylardan etkilenirken, Birleşmiş Milletler (BM) iklim göçleri konusunda uyarılarda bulunuyor. BM İklim Değişikliği Çerçeve sözleşmesi, Kyoto Protokolü ve Paris Anlaşması altında yer alan konular toplantılarda müzakere edilerek, iklim değişikliğiyle mücadele konusunda uluslararası kararlar alınıyor. Tehlikenin boyutu bilim insanlarından sonra dünya yöneticileri tarafından da en üst perdeden dillendiriliyor” şeklinde konuştu.

TÜRKİYE’Yİ OLUMLU SONUÇLAR BEKLEMİYOR

“İklim değişikliğinin etkilerini Kuzey Kutbu‘ndan sonra en olumsuz yaşayan Akdeniz kuşağı ülkelerinden biriyiz “ Normal şartlar altında, doğa-iklim değişikliklerinin çok uzun zaman diliminde yani yavaş yavaş ilerlerken son dönemde ise bu süreçlerin katbekat hızlı şekilde, çok daha kısa sürede değiştiğini söylemeye gerek yok, yaşamaktayız. Gelecekte ortaya çıkabilecek durumlara ilişkin projeksiyonların Türkiye açısından pek olumlu olmadığını bilim insanları ortaya koyarken, iklim değişikliğinin etkilerini en aza indirebilmek için dillendirilen politikaların hızla hayata geçirilmesi gerekmektedir.

ADETA NE YAPABİLİRİMİN TELAŞI VAR

Celil Çalış, “Mevsimler, yeryüzündeki yaşamı doğrudan etkiler. Bitkilerin büyümesi, hayvanların göç etmesi, insanların giyim tercihleri ve günlük yaşam alışkanlıkları gibi pek çok şey mevsimlere göre değişiklik gösterir. Ayrıca ekosistemler ve iklim gibi olgular da mevsimlerin bu döngüsel yapısına göre şekillenir. Mevsimlerin oluşumunda en önemli etken, Dünya’nın Güneş etrafında eksen eğikliği ile dolanmasıdır. Eğer Dünya’nın ekseni eğik olmasaydı gece ve gündüz süreleri yıl boyunca her yerde eşit olur, mevsimler değişmezdi; sıcaklıklar sabit kalır, kutup bölgeleri sürekli soğuk, ekvator ise sürekli sıcak olurdu. Bugünlerde dünya depremler, seller, yangınlar, kuraklık gibi doğal afetlerle boğuşurken kendi içlerinde yaptığı mücadelelerle savaş, göç, kargaşa adeta insanın insanı ezdiği hatta yamyam gibi yediği olağanüstü bir çağda yaşıyoruz. Ülkemizi önce kuraklık, sonra dolu yağışları, sonra orman yangınları, şimdi de seller taşkınlar etkisi altına aldı. Ülkemizdeki yaşananları iliklerimize kadar hissedip milletimizin adeta ne yapabilirimin telaşı ve çaresizliğinde olduğunu görmekteyiz. Tabi dünyanın dört bir yanında iklimsel felaketler ve insan kaynaklı doyumsuzluk ve güç zehirlenmelerinin oluşturduğu savaşlar ve göçler yaşanıyor” dedi.

DOĞA KENDİNDE OLAN TAHRİBATI DÜZENLİYOR

“Bilim insanları, devletimizin yetkili organları yaşadığımız kuraklık, orman yangınları, seller, taşkınlarla ilgili çok şey söylediler” ifadelerine yer veren Çalış, “Yaraları sarıp yarınları mamur etmenin telaşındayız. Biz de konu hakkında keşke deyip suçlu aramak yerine önümüze bakıp geçmişi tecrübe etmemiz gerektiğinin doğru olacağı kanaatindeyiz. Ancak şunu söylememiz gerekiyor: Mühendislik temel biliminde der ki; Doğada gerçekleşen bir olay 30 yıl, 50 yıl, 100 yıl nihai olarak 500 yılda gerçekleşir. Yaşadığımız doğal afetlerde aslında doğa bizim ona hakkımızdan ve haddimizden fazla yaptığımız müdahalelerle aldıklarımızı geri alıyor. Doğa kendinde olan tahribatı düzenliyor. Bu olaylar yüz yıllarda belki de bin yıllarda gerçekleşiyor, biz anı yaşayarak yorum yapıyoruz” diye konuştu.

ÜRETİM YAPMAK ZORLAŞIYOR

Çalış, “Biz kendi alanımıza dönersek tarımsal üretimde bir türlü yapamadığımız üretim planlaması,  girdi maliyetlerinde engellenemeyen yükseliş, elde edilen ürünlerin maliyetlerden dolayı karlılığının azalması, su yetersizliği ve kuraklık sorunu, iklim değişikliği, tarımsal üretimde yaşlanan nüfus, tarıma gereken önemin, değerin, desteğin verilmeyişi tarım camiasını karamsarlıktan kurtaramıyor. Üretim planlamasının yapılamayışı tarımsal üretimin önündeki en büyük engeldir. Buna bir de küresel ısınma, iklim değişikliği kaynaklı kuraklık, yangın, sel gibi aşırı hava olaylarının neden olduğu felaketler eklenince üretim yapmak gerçekten çok zorlaşıyor” ifadelerini kullandı.

NE DE OLSA KIŞIN SONU BAHARDIR

Mevsimlerin insanlarda yarattığı duygular ise, mevsimlerin pratik olarak hayatta yol açtığı değişimler, doğanın geçirdiği değişim ve insanların kişisel tercihleriyle ilgili olduğunu söyleyen Çalış, “Mevsimlerin iklim ve doğa ile bağlantılı olarak sembolize ettikleri şeyler genel olarak aynıdır. Kış bize kendimize dönüşü, durgunluğu, bekleyişi, sakinliği çağrıştırır. İlkbahar; yeniden doğuşu, dirilişi simgeler, yeni şeylere başlama ve yenilenme hissi uyandırır. Yaz; neşe, sevinç, buluşma, kaynaşma mevsimidir. Kanımız tepsi gibi parlayan güneş gibi kaynar. Sonbahar ise olgunluk, değişim, güzellik ve sona erişten dolayı hüznü sembolize eder. Doğa bütün bu değişimleri geçirirken bizde yarattığı duygulardan habersizdir. Tüm mevsimler için çokça söylen söz vardır ancak mevsimlere söylen en güzel söz “Sonbahar Sanattır, Diğerleri Mevsim” Cemal Süreyya değil mi? Aşık Daimi ise “Ne de olsa kışın sonu bahardır. Bu da gelir bu da geçer ağlama” diyerek bize güç vermiş. Baharı bütün coşkusuyla hissedebilmek için mutlu, huzurlu ve her şeyden önce sağlıklı, afetsiz, bol yağışlı bir kış geçirmemiz dileğiyle” diye konuştu.